20 Listopad 2018Insulinooporność- przyczyna czy skutek?

Insulinooporność jest bardzo poważnym zaburzeniem, a nie leczona w konsekwencji może prowadzić do cukrzycy oraz innych schorzeń metabolicznych. Niestety ze względu na bardzo niski poziom edukacji żywieniowej oraz profilaktyki chorób dietozależnych w naszym kraju– nad czym bardzo ubolewam, problem ten dotyka coraz większej ilości osób. W związku z tym poniżej przedstawiam kilka ważnych informacji na temat insulinooporności. Nie będzie to jedyny artykuł gdyż temat ten jest bardzo obszerny dlatego postaram się go rozszerzać w kolejnych zapisach.

 

 

Insulinooporność – co to takiego?

Zaburzenie, w którym dochodzi do obniżonej wrażliwości tkanek na insulinę nazywamy insulinoopornością.

Insulina jest hormonem anabolicznym regulującym stężenie glukozy we krwi. Głównym bodźcem do wydzielania insuliny przez komórki B trzustki jest po posiłkowe zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Zadaniem insuliny jest obniżenie poziomu glukozy  poprzez dostarczenie jej do odpowiednich komórek efektorowych.

 Tłumacząc kolokwialnie insulina działa jak klucz, który otwiera zamek, którymi są receptory insulinowe w błonie komórkowej i wpuszcza glukozę do komórek jednocześnie obniżając jej poziom we krwi.

U osób zmagających się z insulinoopornością wyżej opisany mechanizm działa odmiennie, ponieważ komórki efektorowe nie reagują na insulinę.

 

Istnieją trzy typy insulinooporności:

1. Przedreceptorowa, związana z nieprawidłową budową insuliny lub obecnością we krwi przeciwciał IgG przeciwko prawidłowym cząsteczkom insuliny lub też obecnością substancji o działaniu antagonistycznym w stosunku do insuliny (glukagon, kortyzol, hormon wzrostu, hormony tarczycy, androgeny).
2. Receptorowa, związana z nieprawidłową budową receptora insulinowego, zmniejszeniem ilości receptorów lub nieprawidłowym powinowactwem receptorów do insuliny
3. Postreceptorowa, która związana jest z nieprawidłowymi procesami sygnalizacji – przyłączania insuliny do receptora, a także z nasilonymi procesami lipolizy, przez co w efekcie nadmiar wolnych kwasów tłuszczowych blokuje glikolizę.

Osłabiona wrażliwość tkanek na insulinę jest najczęściej wynikiem zaburzeń postreceptorowej sygnalizacji hormonu na którą w dużej mierze ma wpływ dieta oraz styl życia.

 

Główne czynniki wpływające na rozwój insulinooporności postreceptorowej.

Bardzo często słyszę, że insulinooporność prowadzi do nadwagi i otyłości, ale czy aby na pewno?

Niestety w rzeczywistości jest inaczej, ponieważ  to właśnie nadmierna masa ciała, która wynika m.in  ze złej diety (wysokokaloryczna, przetworzona, niedoborowa w składniki odżywcze i mineralne), niskiej aktywności fizycznej, stresu, braku snu, spożywania w nadmiarze alkoholu jest  głównym czynnikiem wpływającymi na rozwój insulinoopornośći postreceptorowej.

Nadmiar energii  w postaci trójglicerydów magazynowany jest w organizmie w adipocytach – komórki tworzące tkankę tłuszczową. W momencie gdy tkanka tłuszczowa nie jest w stanie pozyskać nowych adipocytów dochodzi do znacznego powiększenia już istniejących komórek tłuszczowych, których zdolności magazynowania energii są ograniczone. Gdy zdolności magazynujące adipocytów zostaną przekroczone dochodzi do gromadzenia się trójglicerydów m.in w komórkach mięśniowych oraz wątrobowych prowadząc do ich oporności na działanie insuliny – jest to tzw. Zjawsko lipotoksyczności.  

W skrócie można powiedzieć, że to namiar tkanki tłuszczowej ( nadwaga, otyłość) prowadzi do powstawania insulinooporności, a nie odwrotnie.

Oprócz stylu życia który jest głównym czynnikiem wpływającym na powstawanie insulinooporności można jeszcze wymienić czynniki genetyczne oraz inne choroby które mogą prowadzić do oporności na insulinę m.in. choroby wątroby czy tarczycy.

 

Dlaczego komórki nie reagują na insulinę?

Potocznie mówi się, że receptory insulinowe stają się oporne  z powodu zbyt częstego ich aktywowania. Ale czy jest to możliwe?

Gdyby tak było, byłyby to jedyne receptory w naszym ciele, które miały by określoną ilość reakcji na dany bodziec w związku z tym nie jest to teoria trafna. Wrażliwość receptorowa związana jest m.in. z tak zwanym statusem energetycznym komórki. Nadmiar energii zgromadzonej  w komórce powoduje blokowanie przez komórkę szeregu reakcji prowadzących do wypchnięcia transportera glukozy na powierzchnię komórki. Komórka chroni się w ten sposób przed ,,przeładowaniem’’ energią.

Czy insulinooporność jest niebezpieczna dla organizmu?

Insulinooporność jest głównym czynnikiem patogenetycznym cukrzycy typu 2. Obniżenie wrażliwości tkanek na insulinę jest kompensowane przez hiperinsulinemię, dzięki temu u części osób z insulinoopornością przez wiele lat nie rozwija się cukrzyca typu 2 ale jest to często kwestia czasu. U osób tych stwierdza się natomiast inne elementy składowe zespołu metabolicznego, czyli otyłość brzuszną, nadciśnienie tętnicze, aterogenną dyslipidemię, tj. hipertriglicerydemię, obniżone stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein o dużej gęstości (high density lipoprotein, HDL) oraz obecność małych, gęstych cząsteczek lipoprotein (low density lipoportein, LDL) itd.

 

O ile nie jesteśmy w stanie zmienić naszych genów, ani odwrócić biegu czasu, o tyle możemy w pełni wpływać na czynniki ryzyka związane ze stylem życia, które w głównej mierze odpowiedzialne są za powstawanie insulinooporności.

 

Bibliografia:

1. Konstantynowicz  A. inni. 2011. Akumulacja lipidów (triacylo-, diacylogliceroli i ceramidów) wewnątrz hepatocytów, a rozwój insulinooporności wątrobowej.  Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 236-243

2. Natalia Matulewicz1 , Monika Karczewska-Kupczewska1,2  Insulin resistance and chronic inflammation Postepy Hig Med Dosw (online), 2016; 70: 1245-1257

3.Hoehn i inni. 2009. Insulin resistance is a cellular antioxidant defense mechanism. Proc Natl Acad Sci U S A. 2009 Oct 20; 106(42): 17787–17792.

4.Gisela Wilcox 2005. Insulin and Insulin Resistance. Clin Biochem Rev. 2005 May; 26(2): 19–39.